رمان ماشاءالله‌خان در بارگاه هارون‌الرشید |نوشته ایرج پزشکزاد |انتشارات فرهنگ معاصر|چاپ 2

معرفی کتاب  ماشاءالله خان در بارگاه هارون الرشید

ایرج پزشکزاد نویسنده‌ی مشهور رمان دایی جان ناپلئون در کتاب صوتی ماشاءالله خان در بارگاه هارون الرشید ماجرای مردی را روایت می‌کند که از زمان حال به دوران هارون‌الرشید می‌رود و اتفاقات طنزی برایش رقم می‌خورد. این کتاب با نگاهی انتقادی به بررسی حکومت هارون الرشید می‌پردازد که از آن به عنوان دوران اسلام طلایی یاد می‌شود.

درباره‌ی کتاب صوتی ماشاءالله خان در بارگاه هارون الرشید:

ایرج پزشکزاد این رمان طنز را نخستین بار در سال 1337 در مجله‌ی اطلاعات جوانان و دومین بار در سال 1350 منتشر کرد. شخصیت اصلی داستان مردی به نام ماشاءالله خان است که به کتاب‌های تاریخی علاقه‌ی زیادی دارد و تمایل دارد به دوران هارون‌الرشید برود؛ چرا که فکر می‌کند روزگاری طلایی برای زندگی به شمار می‌آید و شیفته‌ی آن دوران است.

شخصیت اصلی داستان، یک روز نزد مرتاضی هندی در تهران می‌رود و از مرتاض خواهش می‌کند که روحش را به ایام خلافت هارون‌الرشید بفرستد. مرتاض می‌پذیرد و زمانی که ماشاءالله خان به هوش می‌آید متوجه می‌شود در بغداد است. در کتاب صوتی ماشاءالله خان در بارگاه هارون الرشید، ساختار حکومت خلفای عباسی با زبانی طنز مورد انتقاد قرار می‌گیرد و ظلم و خشونت آن‌ها به نمایش گذاشته می‌شود. ماشاءالله‌خان در این دوران ظلم‌های بسیاری را به چشم می‌بیند و حتی تمام تلاش خود را می‌کند تا مانع قتل جعفر برمکی شود.

شخصیت اصلی داستان که دربان بانک است، به دلیل عدم رضایت از زندگی خود تصور می‌کند که برای این زمانه ساخته نشده و باید در دوران عباسیان زندگی می‌کرد. ماشاءالله خان بالاخره به دوره‌ی تاریخی مورد علاقه‌ی خود می‌رود اما متوجه می‌شود تمام تصوراتش نادرست بوده‌اند.

ایرج پزشکزاد در حقیقت با این ترفند داستانی، مردم زمانه‌ی خود را هم به با انتقاد می‌گیرد؛ چرا که مقوله‌ی سفر در زمان و آرزوی چنین اتفاقی ریشه در حسرت‌های همیشگی انسان‌ها دارد. نویسنده در این کتاب به شما نشان می‌دهد که آثار و پژوهش‌های تاریخی تمام حقیقت را نمی‌گویند و همواره به دنبال قهرمان سازی هستند و افراد ناشایست در هر دوره‌ای حتی در عصر طلایی اسلام نیز وجود داشته است.

کتاب  ماشاءالله خان در بارگاه هارون الرشید مناسب چه کسانی است؟

ایرج پزشکزاد طنزنویس قهاری است؛ بنابراین اگر تمایل دارید ساعات خوشی را برای خود رقم بزنید.

با ایرج پزشکزاد بیشتر آشنا شویم:

این نویسنده ایرانی در 1306 در خانواده‌ی مرفه تهرانی به دنیا آمد؛ پدر وی پزشک و مادرش نیز شاهزاده‌ی قاجار بود. ایرج پزشکزاد در رشته‌ی حقوق تحصیل کرد و برای تکمیل دانش خود به فرانسه رفت. وی پس از اتمام تحصیلات، مدتی در ایران به عنوان قاضی فعالیت نمود اما پس از پنج سال به وزارت امور خارجه رفت و سمت‌های مختلفی را بر عهده گرفت.

ایرج حرفه‌ی نویسندگی را در اوایل دهه 1330 با نگارش داستان‌‌های کوتاه و ترجمه‌ی آثار مولیر، ولتر و… آغاز کرد. از میان آثار تألیفی پزشکزاد می‌توان به حافظ ناشنیده پند، دایی جان ناپلئون، ادب مرد به ز دولت اوست تحریر شد، بوبول و… اشاره کرد.

در بخشی از کتاب ماشاءالله خان در بارگاه هارون الرشید می‌شنویم:

ماشاءالله خان کمی جلو رفت. دو نفر مرد قوی هیکل که از تیره‌های بلندشان پیدا بود از مأمورین داروغه هستند، مرد خون‌‌آلودی را کشان کشان می‌بردند. دو مأمور سرخ‌پوش دنبال آن‌ها و جمعیت کثیری که اکثر بچه‌های پابرهنه بودند، هل‌هله‌کنان و «حالی حالی لاوالا» گویان، مأمورین و مرد خون‌آلود را تعقیب می‌کردند و گاهی محکوم بخت برگشته را سنگ می‌زدند.
ماشاءالله خان با رحم و نفرت چهره خون‌آلود آن مرد را نگاه می‌کرد. عاقبت عابری را صدا زد:

– حاجی ببخشید، این آدم چکار کرده است؟ ماذا تقصیر؟

عابر شروع به دادن توضیحات کرد، ولی ماشاءالله خان از همه حرف‌های او غیر از کلمات «جعفر برمکی» و «زبان بریده چیزی نفهمید.

– خیلی ممنون مرحبا شیخ.

و بلاتامل از او دور شد. بدنش از ترس به لرزه افتاد و رنگ رویش سخت پرید. فکر کرد: «من که چیزی نفهمیدم… یا جعفر را کشته‌اند و این مرد حرف او را زده و زبانش را بریده‌اند یا جعفر زنده و سر کار است و این مرد به او بد و بیراه گفته است. در هر حال برویم توی این میخانه ببینیم بلکه خبری بگیریم.»